Türkiye’de Kaç Tane Tekstil Firması Var?
Türkiye’nin sanayi tarihiyle birlikte yükselen bir yıldız haline gelen tekstil sektörü, sadece üretim hacmiyle değil, istihdam gücü ve ihracat kapasitesiyle de dikkat çekmektedir. Ancak “Türkiye’de kaç tane tekstil firması var?” sorusuna verilebilecek kesin bir rakam hâlâ kolaylıkla erişilebilir değildir; bu yazıda, mevcut kaynakları değerlendirip tarihsel arka planını, güncel akademik ve sektörel tartışmalarıyla birlikte ele alacağız.
Tarihsel Arka Plan
Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren sanayileşmeye verilen önemle, tekstil imalatı Türkiye’de erken dönemlerden itibaren desteklenmiştir. Özellikle 1950’lerden sonra Balkansızlaşan sanayi politikaları ve 1980 sonrası ihracata dönük büyüme stratejileriyle birlikte tekstil‑hazırgiyim sektörü ivme kazanmıştır. Bu bağlamda, firmaların sayısı ve ölçekleri de hızla artmıştır. Akademik çalışmalarda, Türkiye’nin tekstil ve hazırgiyim sanayisinin imalat sanayisi içinde önemli bir yer tuttuğu ve bu bağlamda binlerce işletmeyi kapsadığı belirtilmektedir. Örneğin, 2021 yılı bir sektörel raporda “tekstil, hazırgiyim ve deri ürünleri” sektörlerinde yaklaşık 71.959 iş yerinde faaliyet gösterildiği raporlanmıştır. [1] Bu iş yerlerinin tümü doğrudan “firma” tanımına denk düşmese de işletme sayısının sektörün büyüklüğünü göstermesi açısından anlamlıdır.
Güncel Durum ve Firma Sayısı Hakkında Veriler
2022 yılına ait bir raporda, sektörün toplam “işyeri” ekseniyle ele alındığında tekstil‑hazırgiyim‑deri ürünleri sektöründe 71.959 işyeri bulunduğu belirtilmektedir. [2] Ancak bu işyeri sayısı, “firma” kavramı ile tamamen örtüşmeyebilir; çünkü bir firma birden fazla üretim hattı veya işyeri açabiliyor, ya da bazı işyerleri firma sayısına dahil edilmemiş olabilir. Bu nedenle net olarak “kaç firma” olduğu konusunda resmi bir tek sayı vermek güçtür.
Bununla birlikte, Türkiye’de tekstil sektörü işletmelerinin büyük çoğunluğunun KOBİ ölçeğinde olduğu ve sanayi sayılara göre küçük‑orta ölçekli firmaların hâkimiyeti dikkat çekmektedir. [1] Ayrıca, büyük sanayi kuruluşları arasında ise sektörden listelere giren firma sayısının düştüğü göze çarpmaktadır: Örneğin, İstanbul Sanayi Odası (İSO) “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2023” listesinde tekstil sektöründen sadece 26 firma yer almıştır. [3] Bu da sektörün çok sayıda küçük ölçekli yapıdan oluştuğunu göstermektedir.
Sonuç olarak “Türkiye’de kaç tane tekstil firması var?” sorusuna güncel kaynaklardan ulaşabilen rakam, yaklaşık 70 bin civarında işyeri şeklindedir ve bu işyeri sayısı firma sayısının güçlü bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. Ancak firma sayısının daha düşük ya da daha yüksek olabileceği, farklı tanımların ve sınıflamaların kullanılması nedeniyle unutulmamalıdır.
Akademik Tartışmalar ve Sektörün Dinamikleri
Akademik literatürde tekstil sektöründe firma sayısı ve ölçekle ilgili iki önemli tartışma öne çıkmaktadır: birincisi, küçük ölçekli firmaların yaygınlığı, ikincisi ise sürdürülebilirlik ve dönüşüm baskısıdır. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin hâkim olduğu yapıda, üretim verimliliği, çevresel yükümlülükler ve küresel rekabet baskısı artmaktadır. Örneğin, çevreye duyarlı üretim süreçleri ve döngüsel ekonomi kavramları tekstil sektöründe giderek önem kazanmaktadır. [4] Bu dönüşüm baskısı, firma sayısının sabit kalmasına ya da hatta küçülmesine katkıda bulunduğu yönünde analizler mevcuttur.
Ayrıca akademik çalışmalar, imalat sanayinin değişen yapısında tekstil firmalarının entegrasyon ve küresel tedarik zinciri koşullarına uyum sorunuyla karşı karşıya olduğunu vurgulamaktadır. Sektörde çok sayıda üretim hattı bulunsa da, bunların sürdürülebilir büyüme, katma değer artırma ve teknoloji adaptasyonu açısından sınırlamalarla karşılaştığı gözlemlenmektedir.
Sonuç ve Değerlendirme
Özetle: Türkiye’de tekstil sektörü oldukça büyük bir işyeri bazına sahip ve bu durum sektörü ekonomi açısından kritik kılmaktadır. Mevcut verilere göre yaklaşık 70 bin civarında işyeri tekstil‑hazırgiyim‑deri ürünleri kapsamında faaliyet göstermektedir. Bu işyerleri bir yandan sayısal olarak büyüklük gösterirken, diğer yandan firma bazında ölçek farklılıkları nedeniyle “kaç firma olduğu” sorusuna net bir cevap vermeyi zorlaştırmaktadır.
Sektörün geleceği açısından bakıldığında, firma sayısı kadar önemli olan bir diğer husus da bu firmaların yenilikçilik, dijitalleşme, sürdürülebilir üretim gibi alanlarda ne ölçüde dönüşüm geçirdiğidir. Çünkü sayıca çok firma bulunsa bile rekabet gücünü sürdürebilmek için bu dönüşüm şarttır.
Okuyuculara düşünsel bir çağrı: Sizce Türkiye’de tekstil sektöründe firma sayısının çok oluşu bir avantaj mıdır yoksa kalite, ölçek ve dönüşüm açısından bir dezavantaj mıdır? Ayrıca, bu firmaların geleceğe hazırlanması için en kritik iki adım sizce hangileri olmalıdır? Yorumlarınızı bekliyorum.
—
Sources:
[1]: “Hazır Giyim Sektörü”
[2]: “TEKSTİL, HAZIR GİYİM, DERİ VE DERİ ÜR – sanayi.gov.tr”
[3]: “İSO 500 listesinde tekstil firmalarının sayısı 26’ya düştü”
[4]: “Tekstil Sektör Analizi – Kolay İhracat Platformu”